لقمه نانی که باشد شبهه ناک                  در حریم کعبهی ابراهیم پاک

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در سه شنبه 90/10/13 ساعت 11:0 عصر موضوع | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت

اگر انسان به یکی از این روش‌ها مالی را کسب کرد و یا حبس کرد و پیش خود نگه داشت حق تصرف در آن را نداشته و باید آن مال را به صاحبش بدهد؛ آن را روش‌ها عبارتند از:

1. کسب‌های حرام

برخی از این راه‌های درآمد عبارتند از: (1)

الف. خرید و فروش چیزی که عین نجاست(2) است مگر آنکه آن نجس دارای منفعت حلال باشد و معامله برای آن منفعت صورت بگیرد مانند خرید و فروش خون برای مصارف پزشکی و درمانی.

ب. خرید و فروش ابزاری که استفاده مهم آن در حرام است مانند پاسور که از آلات قمار است.

ج. فروش کالای حلال برای استفاده حرام مانند فروش انگور برای ساخت مشروبات الکلی.

د. کسب درآمد از راه خوانندگی‌های طرب آور و متناسب با مجالس لهو و لعب.

ه. کسب درآمد از راه جادوگری جن گیری و شعبده بازی و احضار روح و مانند آن.

2. غش در معامله

یکی دیگر از راه‌های آغشته شدن مال حلال به حرام، «غش در معامله» است به این شکل که فروشنده جنس مورد معامله را با جنس کم ارزش دیگری به گونه‌ای مخلوط می‌کند که خریدار متوجه این ناخالصی نشده و به اسم همان جنس مورد معامله تحویل می‌گیرد؛ مانند مخلوط کردن آب در شیر.(3)

3. ربا

ربا دو قسم است: «معامله‌ای» و «قرضی». (4)

ربای در معامله آن است که دو چیز مثل هم را معامله پایاپای کنند در حالیکه یکی بیشتر از دیگری باشد؛ مانند اینکه ده کیلو برنج را با پانزده کیلو داد و ستد کنند که در این صورت گیرنده پانزده کیلو، پنج کیلو ربا گرفته است. این قسم ربا دارای احکام مهمی است که در مقاله‌ای مستقل به شرح و توضیح آن خواهیم پرداخت.

ربای قرضی همان است که فرد، پول یا کالایی را به عنوان قرض به دیگری می‌دهد به شرط آنکه هنگام پس دادن، چیزی بیشتر از آن پول یا کالا به او بدهد. در این قسم آن زیادتی که اخذ می‌شود حرام است و دهنده قرض باید از آن صرف نظر کند.

5. نپرداختن وجوهات شرعی (مانند خمس و زکات)

برخی عبادت‌ها که به عبادت‌های مالی مشهورند عبادت‌هایی هستند که با پرداخت بخش معینی از اموال محقق می‌شود؛ مانند پرداخت یک پنجم از مازاد درآمد سالیانه که به آن خمس می‌گویند و یا پرداخت زکات که آنهم احکام خاص به خود را دارد و یا اختصاص بخشی از اموال به مستمندان و نیازمندان از سوی کسانی که تمکن مالی دارند.(6)

اگر یکی از عبادت‌های مالی بر کسی واجب شد باید آن را پرداخت کند و اگر از انجام (پرداخت) آن خودداری کرد؛ تصرف در آن اموال بر او ممنوع می‌شود و چنانچه تصرفی در آن اموال کرد کار او مصداق خوردن مال حرام خواهد بود.

حضرت امام (ره) می‌نویسد:« چیزی که خمس یا زکات به آن تعلق گرفته و آن‌ها را نه از آن و نه از مال دیگری پرداخت ننموده، [تصرف در] اصل و عین آن [مال] غصب محسوب می‌شود.»(7)

6. میراث پاک نشده

کسی که از دنیا می‌رود و مالی از خود برجا می‌گذارد، ورثه ابتدا باید موارد زیر را از مال او جدا کنند و بعد آنچه می‌ماند را بر اساس دستور شرع بین خود تقسیم کنند.

1.  بخشی برای ادای حق الناس: اگر متوفی به کسی بدهکار است و دینی بر عهده اوست باید به همان میزان از مال او جدا کنند و آن را ادا کنند.

2.بخشی برای ادای حق الله: اگر متوفی، خمس، زکات، حج واجب و مانند آن بر عهده‌اش مانده باید از مال او به میزان لازم جدا کرده و این واجبات او را بجا آورند.

3. بعد از این دو مرحله اگر در مورد یک سوم (ثلث) مال خود وصیت خاصی کرده است؛ مثلا گفته است که یک سوم از مال مرا به نیازمندان بدهید؛ این مقدار هم باید جدا شده و در محل خودش مصرف شود.(8)

در نهایت مال مانده را بین خود تقسیم کنند. اگر چنین نکنند و بدون توجه به این مساله در اموال میت تصرف کنند کارشان غصب و مصداق لقمه حرام خواهد بود.

7. مبادلات مالی ایی که هیچ مجوز شرعی ندارند مانند قمار و شرکت‌های هرمی

تا مبادله‌ای از نظر شرع مقدس صحیح نباشد تصرف طرفین در آنچه مبادله کرده‌اند جایز نخواهد بود. این داد و ستدها یا به صراحت نهی شده‌اند مانند آنچه که از طریق قمار به یکدیگر پرداخت می‌کنند یا چون عملا هیچ فایده‌ای عقلایی بر آن مترتب نمی‌شود و برعکس باعث ویرانی اقتصاد فردی و اجتماعی می‌شود مانند آنچه که در شرکت‌های هرمی می‌گذارد شرع آن‌ها را ممنوع کرده است.

با این ترتیب اگر کسی از طریق یکی از این راه‌ها که دین آن‌ها را ممنوع کرده است به مالی دست پیدا کرد باید آن را به صاحبش برگرداند و از تصرف در آن که همان لقمه حرام است خودداری کند.

خلاصه:

هر مالی که مجوز شرعی برای تصرف در آن وجود ندارد مصداق لقمه حرام است و باید از آن پرهیز کرد. برای مصون ماندن از آلوده شدن به مال حرام لازم است تا با راهکارهای شرعی که به دقت در کتاب‌های فقهی از جمله توضیح المسائل آمده است آشنا شویم و با حساسیت خاصی مراقب باشیم که از آن مسیرها خارج نشویم.

پی نوشت ها :

(1) تحریرالوسیله، ترجمه ج2، کتاب مکاسب و متاجر

(2) خون، ادرار، مدفوع، منی، مردار، سگ، خوک، کافر و هر مایع مست کننده عین نجاست هستند که هر یک احکام خاصی دارند و می‌توان برای اطلاع بیشتر به بخش احکام نجاسات توضیح المسائل مراجعه کرد.

(3) تحریرالوسیلة، ترجمه، ج‌2، ص 353

(4) همان ص423

(5) همان ج4 ص84

(6) آیات 19 ذاریات و 25 معارج

(7) تحریرالوسیلة، ترجمه، ج‌1، ص 263

(8) توضیح المسائل (محشی - امام خمینی)، ج‌2، مسائل 2719-2720

امید پیشگر

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

ارسال به

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در سه شنبه 90/10/13 ساعت 8:0 عصر موضوع | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت

یاد قیامت

قرآن کریم ریشه تمام مصایب و گناهان را فراموشی و غفلت از قیامت می داند و می فرماید:

إِنَّ الَّذینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ (26- ص)؛ بى‏تردید کسانى که از راه خدا منحرف مى‏شوند و خود را آلوده به گناه می کنند به عذابی سخت گرفتار خواهند شد و این نیست مگر آنکه آنها روز حساب را فراموش کرده‏اند

از این رو می توان یاد قیامت و روز حساب را یک از مهمترین عوامل بازدارنده گناه به خصوص پرهیز از مال حرام دانست.

 پرداخت وجوهات شرعی

کسی که خود را مقید به پرداخت وجوهات شرعی کند به طور طبیعی از بخش عمده از حرامهای مالی در امان می ماند. زیرا با پرداخت این وجوه، عملا دارایی خود را از مال دیگران که به صورت خمس، زکات و ... به مال او آمیخته بود پاک کرده و به این ترتیب مانع ورود مال حرام یا همان لقمه حرام در زندگی خود می شود.

 برخورد منطقی با مال حرام

از راهکارهایی که سبب مصون ماندن انسان در برابر لقمه حرام می شود این است که وقتی در برابر مال حرام قرار گرفت با خود بگوید: این مال، مال من نیست؛ پس تصرّف در این مال برای من حرام است. من تنها مجاز به تصرف و در اختیار گرفتن مالی را دارم که خداوند متعال اجازه آن را به من داده است.

 

کور کردن چشم طمع

از عواملی که سبب می شود انسان به حلال اکتفا نکرده و چشم به حرام بدوزد و برای دستیابی به آن انواع مکر و حیله را به کار ببرد نداشتن روحیه قناعت و برعکس داشتن حرص و طمع است.

ضدّ قناعت، طمع و حرص است که این حالت، بسیاری را دچار حرام و پایمال کردن حقوق دیگران کرد و در نهایت آنها را به خاک سیاه نشاند و آبروى آنها را بر باد داد.

این‏ها همه از عوارض طمع است. کسى که داراى بیمارى طمع است، علاقه دارد که یک روزه ثروتمند شود و ثروت انبوهى را به دست بیاورد. به این منظور مجبور مى‏شود خود را به مکر، حیله، کلاهبردارى و نیرنگ آلوده کند.

برای مصون ماندن از لقمه حرام و عوارض ناگوار دنیوی و اخروی آن باید نفس را وادار کرد تا به حلال قانع باشد و به بیش از آن چشم طمع ندوزد. ناگفته پیداست که این امر غیر داشتن هدف و تلاش برای رسیدن به آن از راه شرعی می باشد.

لقمه حرام سهمیه حلال را می پراند

امام صادق علیه السلام فرمود:

إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ الْخَلْقَ وَ خَلَقَ مَعَهُمْ أَرْزَاقَهُمْ حَلَالًا طَیِّباً فَمَنْ تَنَاوَلَ شَیْئاً مِنْهَا حَرَاماً قُصَّ بِهِ مِنْ ذَلِکَ الْحَلَالِ. (کافی5/81)

خداى بزرگ خلایق را آفرید، و براى آنان روزى حلال و پاکیزه نیز آفرید. پس اگر کسی بخشی از آن را از راه حرام به دست آورد و مصرف کند؛ از قسمت حلال روزى او کاسته خواهد شد.

استاد انصاریان می نویسد: ذرّه‏اى حرام در مدار رزق الهى قرار ندارد. این‏هایى که حرام مى‏خورند، آیا از حلال روزى آنان مقدر نشده است؟ روایات مى‏گویند: چرا. در قیامت نشانش مى‏دهند که در طول سال چقدر حرام خورده است، در حالى که چقدر از حلال روزى او کرده بوده‏اند و او به جاى این که به دنبال حلال برود، به دنبال حرام رفته است.

جالب اینجا است که هیچ چیزى اضافه‏تر از حلال نیز نصیب او نشده، همان مقدار حلال را از طرق حرام به دنبالش رفته و فقط بارى به دوش خود گذاشته است؛ چون به مردم ظلم کرده و با دست خود راهى به طرف جهنّم به روى خود باز کرده است و الا اگر به دنبال حرام نمى‏رفت، خدا حتماً حلال را از کانال‏هاى کسب، کار، زحمت، صنعت، هنر، کشاورزى و تجارت به او مى‏رساند.(حلال و حرام مالی/232)

 توجه به آیه 6 سوره هود علیه السلام

خداوند متعال در این آیه خود را متکفل تامین روزی خلایق و بندگان خود معرفی می کند و می فرماید: وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها؛ هیچ جنبده‏اى در زمین نیست مگر اینکه روزىِ او بر عهده خداست‏.

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در دوشنبه 90/10/12 ساعت 8:0 عصر موضوع | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت

از کارهایی که در دین مبین اسلام توصیه فراوان به آن شده است کسب لقمه حلال است که در شرایط رایج در جامعه دستیابی به آن کاری بس دشوار است. امام صادق علیه السلام فرمود: « مُجَادَلَةُ السُّیُوفِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ» (1) کسب لقمه حلال از جنگ تن به تن هم سخت تر است. ناگفته نماند که این گونه روایات هرگز به معنای محال بودن دستیابی به مال حلال نیست بلکه ضمن گزارش از وضعیت مال حلال در جامعه افراد را آماده تلاش برای دست یافتن به آن می کند.

اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام که سخنگویان وحی الهی اند برای اینکه بندگان خدا را به انجام این کار واجب و در عین حال سخت و مهم وادارند با استفاده از همان روش تربیتی که در طلیعه سخن به آن اشاره شد ارزش و آثار مثبت کسب حلال را به عبارتهای گونان بیان کرده اند تا همگان به سمت عمل به آن تشویق و ترغیب شوند؛ چرا که کسب حلال برای کسی که نان خور کسی نیست امری لازم و ضروری است. در روایات آمده است: « طَلَبُ الْحَلَالِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَة» (2) در ادامه به نمونه هایی از این روایات که به امر ترغیب و تشویق مردم به سوی کسب حلال پرداخته است اشاره می کنیم:

لقمه حلال مهمترین عامل استجابت دعا است

امام صادق علیه السلام فرمود: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُسْتَجَابَ دُعَاؤُهُ فَلْیُطَیِّبْ کَسْبَهُ» (3) ؛ کسی که دوست دارد با استجابت دعایش شادمان گردد باید کسب و درآمد خود را طیب و حلال کند.

شخصی به رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کرد: دوست دارم دعایم مستجاب شود. حضرت به او فرمود: « طَهِّرْ مَأْکَلَکَ وَ لَا تُدْخِلْ بَطْنَکَ الْحَرَام‏» (4) کسب و خوراکت را حلال کن و مراقب باش که ذره ای حرام از گلویت پایین نرود.

ترک لقمه حرام برتر از دوهزار رکعت نماز مستحبی است

امام صادق علیه السلام فرمود: « تَرْکُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ صَلَاةِ أَلْفَیْ رَکْعَةٍ تَطَوُّعاً» (5) نزد خداوند متعال ترک یک لقمه حرام از دو هزار رکعت نماز مستحبی با ارزش تر است.

رد ذره ای حرام معادل هفتاد حج مبرور است

و باز امام صادق علیه السلام فرمود: « رَدُّ دَانِقِ حَرَامٍ یَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ سَبْعِینَ حِجَّةً مَبْرُورَةً» (6) پس زدن یک دانق(7) حرام در نزد خداوندمتعال با هفتاد حج شایسته برابری می کند.

ترک کننده لقمه حرام، غرق در رحمت و محبت الهی است

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:« ... مَنْ قَدَرَ عَلَیْهَا وَ تَرَکَهَا مَخَافَةَ اللَّهِ کَانَ فِی مَحَبَّةِ اللَّهِ وَ رَحْمَتِهِ وَ یُؤْمَرُ بِهِ إِلَى الْجَنَّة» (8)هر کس بتواند مالی به حرام تصرف کند ولی به دلیل تقوی و ترس از خدا از آن چشم پوشی کند غرق در محبت و رحمت الهی خواهد بود در قیامت فرمان می رسد که او را وارد بهشت کنید.

استغفار ملائکه برای کسانی که اهل حلال خوری اند

و نیز آن حضرت فرمود: « مَنْ أَکَلَ الْحَلَالَ قَامَ عَلَى رَأْسِهِ مَلَکٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ حَتَّى یَفْرُغَ‏ مِنْ أَکْلِهِ‏» (9) وقتی بنده ای مشغول خوردن مالی می شود که از راه حلال به دست آورده است فرشته ای هم مشغول طلب بخشش برای او می شود تا زمانی که او دست از خوردن بکشد.

نورانیت قلب با مال حلال حاصل می شود

و نیز آن حضرت فرمود: « مَنْ أَکَلَ الْحَلَالَ أَرْبَعِینَ یَوْماً نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَه‏» (10) هر که چهل روز بر خوردن لقمه حلال مداومت داشته باشد خداوند متعال قلب او را نورانی می گرداند.

کسب نان حلال جزء با فضیلت ترین اعمال است

امام صادق علیه السلام فرمود: از سلمان(ره) سوال شد که با فضیلت ترین اعمال کدام اعمالند؟ پاسخ داد: « الْإِیمَانُ بِاللَّهِ وَ خُبْزٌ حَلَالٌ» ایمان به خدا و کسب نان حلال.(11)

طالب لقمه حلال مانند مجاهد در راه خداست

امام صادق علیه السلام فرمود: « إِذَا کَانَ الرَّجُلُ مُعْسِراً فَیَعْمَلُ بِقَدْرِ مَا یَقُوتُ بِهِ نَفْسَهُ وَ أَهْلَهُ وَ لَا یَطْلُبُ حَرَاماً فَهُوَ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ» (12) مردی که در فشار اقتصادی قرار می گیرد و برای خلاصی از آن به مقداری که روزی خود و خانواده اش را بیاورد کار می کند چنین کسی مانند رزمنده ایست که در راه خدا جهاد می کند.

نُه بخش عبادت در کسب حلال است

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: « الْعِبَادَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَجْزَاءٍ فِی طَلَبِ الْحَلَال‏» (13) عبادت ده جزء دارد که نُه جزء آن در کسب لقمه حلال است.

پی نوشت ها :

1.کافی ج5 ص161

2.جامع الاخبار ص139

3.بحار ج90 ص373

4. عدة الداعی ص139

5. همان

6.  همان

7. عربی شده « دُنگ» است که در فارسی به یک ششم یک چیز گفته می شود که در عربی منظور یک ششم درهم یا دینار(واحد پولی رایج آن عصر) است. ر. ک به المصباح المنیر ج2 ص201

8. ثواب الاعمال ص283

9.الدعوات (للراوندی) ص25

10. عدة الداعی ص153

11.بحار ج63 ص314

12. کافی ج5 ص88

13. مستدرک الوسائل ج13 ص12

امید پیشگر

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

< type="text/java">

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در یکشنبه 90/10/11 ساعت 11:38 عصر موضوع | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت