آگاهی مختصری از مباحث قبل حاصل گردید که چگونه عید غدیر در میان شیعیان رواج و متداول گشت. بر شیعیان چه گذشت؟ و چه گرفتاری‌ها و حوادث و کشمکش‌هایی خونین را به خود دید؟ نظیر چنین اختلافات و درگیری‌هایی نیز در ایران نمود داشت؛ به‌طوری که دو دسته عمده شیعه و سنی در طول تاریخ ایران گاه با هم می‌آمیختند و گاه با هم نزاع مذهبی داشتند پیرو آن سلاطین وقت در هر دوره از هر دسته که بودند، میدان تاخت و تاز برای آن دسته وسیع می‌شد. اما آنچه مسلم است و مذهب شیعه ظاهراً و باطناً در رواج بود. به‌ویژه در دوره آل‌بویه و سلطان محمد خدابنده که روزبه‌روز اشعه تابناک مذهب شیعه بیشتر و بهتر در فضای ایران انعکاس یافت و به یمن آن دیگر شعائر و آیین‌ها و رسومات شیعیان ترویج و رونق یافت. چنین روندی ادامه داشت تا اینکه در دوره صفویه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شیعه، سید و از ذراری حضرت موسی   بن‌جعفر(ع) هفتمین پیشوای شیعیان در اردبیل روی کار آمد و به مقام و شهرت و طرفداران بسیاری نائل شد. شیخ صفی‌الدین که مقام روحانی داشت و شیخ زاهد بود خلق را ارشاد به مذهب شیعه و متابعت از ائمه اطهار نمود. مردم نیز از اطرف به خصوص شیعیان عاشقانه بدورش جمع شده و از او کسب فیض می‌کردند. کار شیخ صفی‌‌‌‌‌الدین بالاگرفتن و برمریدانش روزبه‌روز افزون‌تر شد. بدین ترتیب سلسله‌دار سلاطین صفویه با پیروی و ترویج مذهب تشیع و زمینه به رسمیت رسید این مذهب در تمامی قلمرو و محدود جغرافیای ایران را فراهم ساخت. در ضمن بیانات گذشته اشاره شد که سلاطین صفویه به ویژه شاه اسماعیل و شاه عباس صفوی چگونه به حضرت علی(ع) عشق می‌ورزیدند و ارادت خود را به بالاترین شکل به اثبات می‌رساندند. چنین فضای توجه و اهمیت به واقعه غدیرخم و برگزاری عید غدیر را به بهترین و باشکوه‌ترین شکل به اثبات می‌رساند. آدام اولئاریوس یکی از سیاحانی که در این دوره به ایران سفر کرده بود به بیان  چگونگی برگزاری عید غدیرخم در ایران پرداخته و آن را چنین توصیف می‌کند:

   «روز اول مارس ایرانی‌ها جشنی برپا می‌کنند که آن را خم غدیر می‌نامند. در چنین روزی گویا حضرت علی(ع) جانشین حکومت پدر همسر خود یعنی حضرت محمد(ص) شده است. باتوجه به این موضوع خان دوباره از ما در کنار رودخانه در جائی باصفا نزدیک خیمه با طرزی باشکوه پذیرایی کرد. در این مراسم سرگرمی‌های زیاد تهیه دیده بودند، چند نفر به طرز ماهرانه می‌پریدند، می‌رقصیدند و شعبده‌بازی و تردستی می‌کردند. جالب توجه رقص زیبایی بود که پسربچه بالغ درحالی که دو سنج کوچک که بر آن یک دسته نواز گره خورده ابریشمین و دراز آویزان بود و آن‌ها را هنگام زدن بر یکدیگر به حرکت درمی‌آورد و نمایش می‌داد. عرب سیاهی با اعضای بدنی نرم و چالاک عنتری (میمونی) را وادار کرد با ادا و اطواری خاص دور و بر شیرینی‌ها بپلکد و به سروکله چند تن از میهمانان ازجمله یکی از سفرا بپرد و دوباره از آن‌ها دور شود. خارج از خیمه مردم معمولی نیز هرکس اگر هنری داشت،به معرض نمایش می‌گذاشت.آنان سرگرمی‌های زیادی برای خود داشتند، از قبیل ریختن ناس (برگ خشک از تنباکو نرم شده و مخلوط با آهک که میان لب و دهان می‌ریختند)، مسابقه دو و تیراندازی به هدف. شخص خان تیراندازی دقیق خود را آزمایش کرد و توانست تار مویی از اسب را که در دست پسربچه خودش بود با تیز بزند. از فاصله شش قدمی، همچنین سیبی را به سوی آسمان پرتاب کردند و وی در بازگشت با تفنگ سیب را هدف قرار داد.»

   چنین به نظر می‌رسد در آن زمان به هنگام فرارسیدن عید و برگزاری جشن، سرگرمی‌ها و تفریحاتی از سوی خان‌ها و دیگر مردم ترتیب داده می‌شد تا مردم به میمنت این عید، روز خوب و خوشی را سپری نمایند.

   از دیگر رسومات و کارهای خیر متداول در این روز و در عهد صفوی اطعام سادات و صرف شیلان (سفره بزرگ از طعام) برای سادات، علما، صالحان و طلبه علوم و سکنه مدارس وقفی و فقرا و اهل احتیاج خارج مدرسه بود. برگزاری این جشن از سوی ایرانیان چنان اهمیت داشت که در سال 1722 م به هنگام محاصره اصفهان به دست محمود افغان، ایران در سخت‌ترین شرایط عید غدیر را جشن گرفتند.

-  آدام اولئاریوس؛ سفرنامه اولئاریوس؛ ترجمه احمد بهپور، نشر ابتکار، تهران، 1363، ص 76.

 -  عبدالحسین سپنتا؛ تاریخچه اوقاف اصفهان؛ اداره اوقاف اصفهان، تهران، 1346، ص 163-164.

 -  ویلم فلور؛ برافتادن صفویان و برآمدن افغانان؛ ترجمه ابوالقاسم سری،گوس،تهران، 1365، ص 160.

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در جمعه 92/7/19 ساعت 12:0 عصر موضوع | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت