درباره اثبات وجود جن و فرشتگان از طریق علم پرسیده‎اید، پاسخ دقیق شما هنگامی میسر است که آشنایی بیشتری با چگونگی شناخت انسان از جهان اطرافش داشته باشیم که با توضیح مختصری در این باره پاسخ شما نیز مشخص خواهد شد.
ابزار شناخت انسان عبارتند از حس و عقل و دل.[1] اموری که انسان درک می‎کند امور گوناگونی هستند که هر یک با ابزار خاص خود ادراک می‎شوند، امور حسی مثل گرما و سرما و زبری و نرمی و... همه فقط با حواس ظاهری درک می‎شوند و اموری مثل گرسنگی، تشنگی و محبّت و... نیز با حواس باطنی انسان قابل درک می‎باشند. برخی امور نیز وجود دارند که با عقل درک می‎شوند مثل استدلالها و برهان‎هایی که بر مسائل فلسفی اقامه می‎شوند.
علوم تجربی نیز علومی هستند که مقدمات آنها توسط حسّ ادراک می‎شوند ولی قوانین علمی که نتیجه آزمایشهای فراوان است و در ذهن جا می‎گیرند و در واقع محصول تجربه می‎باشند محصول مشترک حسّ و عقل می‎باشند. چرا که حواس ظاهری توان شناخت این امور را ندارند. مثلاً قانون انبساط اشیاء در گرما و یا انقباض اشیاء در سرما و قوانین مقاومت الکتریکی و... اشیاء و چیزهایی نیستند که فقط با چشم دیده و یا با گوش شنیده شوند بلکه به عنوان مثال چشم فقط بلندتر شدن اندازه ریل آهن را می‎بیند ولی این که علت این انبساط گرماست یا امردیگری، قابل دیدن نیست بلکه نتیجه‎ای است که عقل با مشاهده تکرار این عمل در زمانهای مختلف، به آن دست می‎یابد. تمام قوانین علوم تجربی همین طور می‎باشند ودر این علوم حسّ به تنهایی نمی‎تواند به انسان معرفتی بدهد.
حال اگر اموری وجود داشته باشند که با هیچ یک از حواس ظاهری یا باطنی درک نشوند، از دایره علوم تجربی خارج می‎شوند و وسیله شناخت آنها عقل یا دل خواهد بود، مثل اثبات وجود خدا از طریق برهان نظم یا با فطرت انسانی، و طبیعی است که اگر حس نتواند چیزی رادرک کند مثل خدا یا روح و... نمی‎تواند آن را اثبات کند و البته انکار نیز نمی‎تواند بکند بلکه فقط بر اساس علوم تجربی می‎توان اظهار بی‎اطلاعی کرد نه انکار یعنی در علوم تجربی نمی‎توان گفت خدا وجود ندارد بلکه فقط می‎توان گفت نمی‎دانیم که وجود دارد یا ندارد.
فرشتگان و جنّیان جزو اموری هستند که با هیچ یک از حواس ظاهری یا باطنی قابل شناخت نیستند و لذا نمی‎توان وجود آنها را با علوم تجربی اثبات و یا انکار کرد. و راه شناخت و اثبات آنها یا عقلی است و این که باید از طریق وحی و پیامبر وجود آنها را پذیرفت. چرا که عقل انسان نیز به دلیل این که محدودیت دارد قادر به فهم و شناخت همه چیز نیست. مثل این که جهنم کجاست و چگونه است و یا این که چرا نماز واجب است و... و فهم این مسائل فقط از طریق وحی امکان پذیر می‎باشد.
البته برای شناخت امور غیرمحسوس راه دیگری نیز وجود دارد که به آن شناخت نشانه‎ای یا آیتی[2] می‎گویند. به این معنا که با دیدن و احساس نشانه‎های یک چیز، به وجود آن پی می‎بریم، مثل این که با مطالعه آثار ابن سینا نبوغ فلسفی او راکشف می‎کنیم. در حالی که اصلاً نبوغ قابل رؤیت نیست، و یا این که با مشاهده بر افروختگی و حرارت بدن کسی، پزشک بیماری او را شناسایی می‎کند. البته در این نوع از شناخت نیز وظیفه اصلی بر عهده عقل می‎باشد.
نتیجه آن که راه شناخت، منحصر به علوم تجربی نیست و اموری وجود دارند که علوم تجربی قدرت شناخت و اثبات وحتّی انکار وجود آنها را ندارند، و باید از راههای دیگری آنها را شناخت. فرشتگان و جنّیان و تمامی مجرّدات جزو این گونه امور هستند که ما با استفاده از قرآن و روایات به وجود آنها باور داریم. و البته علوم تجربی وجود آنها را نفی نمی‎کند چرا که چنان که گفته شد از دسترس علوم تجربی خارجند.

[1] . رک: سبحانی، جعفر، شناخت در فلسفه اسلامی، انتشارات برهان، تهران، 1375، ص 121 ـ 160.
[2] . همان، ص 193

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در دوشنبه 90/1/15 ساعت 9:32 صبح موضوع مناظرات ورفع شبهات | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت