پیامبر ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ در برابر خداوند فقر محض اند و ذاتاً هیچ قدرت و استقلالی ندارند نظیر دیگر مخلوقات، هر چه آنها دارند از آن خداوند می باشد.

توضیح مطلب این است که براساس توحید خالقیت و ربوبیت، هیچ موجودی در عالم جز خداوند استقلال ندارند و همچنانکه اصل خلقت و وجود مخلوقات از آن خداوند است تدبیر و ادارة جهان و تصرف در امور عالم همه از آن او است و هیچ تأثیر در عالم بدون اذن تکوینی خداوند متعال امکان ندارد تحقق یابد.

موضوع توسل که به مبنای تقرب جستن به خدا است و وسیله قرار دادن به سوی او[1] باید در این راستا معنا شود و مورد توجه قرار گیرد، انبیاء و اولیاء، ذاتاً هیچ مقامی ندارند و هر آنچه به آنها داده شده است از جمله مقام شفاعت و واسطة فیض بودن برای بندگان الهی تفضل الهی است. و در قبال آن تکالیف سختی نیز به عهده آنان گذاشته شده است.

در مقام توسل به مقربان الهی، توجه اصلی ما در رفع نیاز و عرض حاجات، خداوند قادر و علیم می باشد منتهی ما این تقاضای خود را از رهگذر توسل به اولیاء الهی مطرح می کنیم. نه اینکه در توسل، ما نگاه استقلالی به انبیاء و اولیاء داشته باشیم که موجب شرک در ربوبیت بشود و آنان را ذاتاً مؤثر در عالم بدانیم بلکه آنها را صرفاً واسطه و وسیلة قضاء حاجت در نظر می گیریم چنان که خود کلمة توسل این معنا را می رساند.

بنابراین ما در راه درمان دردهای لاعلاج و صعب العلاج و رفع و دفع هرگونه گرفتاری ها و ناملایمات از باب (و ابتغوا الیه الوسیله)[2] به خاندان پیامبر ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ متوسل می شویم و آنان را در پیشگاه الهی شفیع قرار
می دهیم و به خاطر منزلت آنان عندالله، حوائج خود را از خداوند می خواهیم»[3] زیرا خداوند آنان را واسطة فیض و رحمت قرار داده و حوائج و نیازهای مادی و معنوی دیگران را به برکت و آبروی آنان و در ذیل توجه و توسل به آن وجودات مقدس، برآورده می کند و از خطاهای آنان چشم پوشی می نماید.

با توجه به آنچه اشاره شد ـ باید نگاه ما نگاه توحیدی باشد یعنی همة شئونات و مقامات فرشتگان و انبیاء و اولیاء را مستقل از خدا در نظر نگیریم، همان چیزی که در عصر جاهلیت مشرکان در مورد مقدسین و احبار و رهبان خود قائل بودند و قرآن آنان را تخطه نمود «اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ»[4] یعنی آنها مقامات روحانی خود را در عرض خدا مطرح می کردند و برای آنان مقام ربوبیت قائل بودند و آنان را مستقلاً در تصرف به امور عالم مؤثر می دانستند. بلکه در نگرش توحیدی، مسأله توسل کاملاً هماهنگ با نظام خلقت است و نقش اولیاء الهی در طول فاعلیت خداوند و به اذن او مدنظر می باشد و این چیزی است که مورد تأیید قرآن و سنت می باشد.

پیامبر اکرم ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ می فرماید: «اذا سَئلتم الله فاسلو الی الوسیله»[5] هنگامی که حوائج خود را از خداوند خواستید از طریق توسل و توجه به من وارد شوید و من را وسیلة حاجت خود قرار دهید تا خداوند خواستة شما را به اجابت برساند.

نتیجه: اینکه موضوع توسل یکی از معارف رفیع و امیدبخش اسلام است که ریشه در قرآن و سنت دارد. در هنگام توسل نظر اصلی، عنایت خداوند می باشد منتهی برای مقبول واقع شدن عرض حاجت، این تقاضا از طریق واسطه قرار دادن اولیاء و آبرومندان درگاه الهی و به وسیله پیامبر ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ مطرح می شود. طبیعی است توسل و توجه به آنان هم روح امید را در انسانهای گناهکار زنده می کند و هم آثار تربیتی فراوانی خواهد داشت چون لازمة توسل و توجه به اولیاء الهی معرفت و شناخت آنان و در نتیجه هدایت و اصلاح رفتار افراد می باشد زیرا تا انسان سنخیتی با آنان نداشته باشد و ارتباط معنوی برقرار ننماید، به سراغ آنان نخواهد رفت و امید به عنایت آنان نخواهد داشت چون توسل بدون شناخت و معرفت، معنا نخواهد داشت.

معرفی منابع جهت مطالعه:

1. شیعه شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، چاپ اول، 1382، نشر مشعر.

2. التوسل بالنبی، نوشته ابی حامد بن مرزوق، چاپ اول، 1396 هـ.ش.

 ----------------------------------------------------------------------------------------------

[1]   . الصحاح الجوهری، مادة «وسل» و لسان العرب همین ماده.

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در سه شنبه 89/12/10 ساعت 2:4 عصر موضوع دانستنی های مذهبی | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت