به عنوان یک دختر دانشجو، ما چگونه مى‏توانیم از زندگانى حضرت زهرا علیهاسلام الگو بگیریم؟ الگوهاى خود شما در دوره جوانى چه کسانى بوده‏اند؟

سؤال خوبى است. اولاً من به شما بگویم که الگو را نباید براى ما معرفى کنند و بگویند که این الگوى شماست. این الگوى قراردادى و تحمیلى، الگوى جالبى نمى‏شود. الگو را باید خودمان پیدا کنیم؛ یعنى در افق دیدمان نگاه کنیم و ببینیم از این همه چهره‏اى که در جلوِ چشممان مى‏آید، کدام را بیشتر مى‏پسندیم؛ طبعاً این الگوى ما مى‏شود. من معتقدم که براى جوان مسلمان، بخصوص مسلمانى که با زندگى ائمّه و خاندان پیامبر و مسلمانان صدر اسلام آشنایى داشته باشد، پیدا کردن الگو مشکل نیست و الگو هم کم نیست. حالا خود شما خوشبختانه از حضرت زهرا سلام‏اللَّه علیها اسم آوردید. من در خصوص وجود مقدّس فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏علیها چند جمله بگویم؛ شاید این سررشته‏اى در زمینه بقیه ائمّه و بزرگان شود و بتوانید فکر کنید.
شما خانمى که در دوره پیشرفت علمى و صنعتى و فنآورى و دنیاى بزرگ و تمدّن مادّى و این همه پدیده‏هاى جدید زندگى مى‏کنید، از الگوى خودتان در مثلاً هزاروچهارصد سال پیش توقّع دارید که در کدام بخش، مشابه وضع کنونى شما را داشته باشد، تا از آن بهره بگیرید. مثلاً فرض کنید مى‏خواهید ببینید چگونه دانشگاه مى‏رفته است؟ یا وقتى که مثلاً در مسائل سیاست جهانى فکر مى‏کرده، چگونه فکر مى‏کرده است؟ اینها که نیست.
یک خصوصیات اصلى در شخصیت هر انسانى هست؛ آنها را بایستى مشخّص کنید و الگو را در آنها جستجو نمایید. مثلاً فرض بفرمایید در برخورد با مسائل مربوط به حوادث پیرامونى، انسان چگونه باید برخورد کند؟ حالا حوادث پیرامونى، یک وقت مربوط به دوره‏اى است که مترو هست و قطار هست و جت هست و رایانه هست؛ یک وقت مربوط به دوره‏اى است که نه، این چیزها نیست؛ اما حوادث پیرامونى بالاخره چیزى است که انسان را همیشه احاطه مى‏کند.
انسان دوگونه مى‏تواند با این قضیه برخورد کند: یکى مسؤولانه، یکى بى‏تفاوت. مسؤولانه هم انواع و اقسام دارد؛ با چه روحیه‏اى، با چه نوع نگرشى به آینده. آدم باید این خطوط اصلى را در آن شخصى که فکر مى‏کند الگوى او مى‏تواند باشد، جستجو کند و از آنها پیروى نماید.
من این موضوع را یک وقت در سخنرانى هم گفته‏ام. در این سخنرانیهاى ما هم گاهى حرفهاى خوبى در گوشه کنار هست؛ منتها غالباً دقّت نمى‏شود و همین‏طور ناپدید مى‏گردد! ببینید؛ مثلاً حضرت زهرا سلام‏اللَّه‏علیها در سنین شش، هفت سالگى بودند - اختلاف وجود دارد؛ چون در تاریخ ولادت آن حضرت، روایات مختلف است - که قضیه شعب ابى‏طالب پیش آمد. شعب ابى‏طالب، دوران بسیار سختى در تاریخ صدر اسلام است؛ یعنى دعوت پیامبر شروع شده بود، دعوت را علنى کرده بود، بتدریج مردم مکه - بخصوص جوانان، بخصوص برده‏ها - به حضرت مى‏گرویدند و بزرگان طاغوت - مثل همان ابولهب و ابوجهل و دیگران - دیدند که هیچ چاره‏اى ندارند، جز این‏که پیامبر و همه مجموعه دوروبرش را از مدینه اخراج کنند؛ همین کار را هم کردند. تعداد زیادى از اینها را که دهها خانوار مى‏شدند و شامل پیامبر و خویشاوندان پیامبر و خود ابى‏طالب - با این‏که ابى‏طالب هم جزو بزرگان بود - و بچه و بزرگ و کوچک مى‏شدند، همه را از مکه بیرون کردند. اینها از مکه بیرون رفتند؛ اما کجا بروند؟ تصادفاً جناب ابى‏طالب، در گوشه‏اى از نزدیکى مکه - فرضاً چند کیلومترى مکه - در شکاف کوهى ملکى داشت؛ اسمش «شعب ابى‏طالب» بود. شعب، یعنى همین شکاف کوه؛ یک درّه کوچک. ما مشهدیها به چنین جایى «بازه» مى‏گوییم. اتفاقاً این از آن لغتهاى صحیحِ دقیقِ فارسىِ سره هم هست که به لهجه محلى، روستاییها به آن «بَزَه» مى‏گویند؛ اما همان اصلش «بازه» است. جناب ابى‏طالب یک بازه یا یک شعب داشت؛ گفتند به آن‏جا برویم. حالا شما فکرش را بکنید! در مکه، روزها هوا گرم و شبها بى‏نهایت سرد بود؛ یعنى وضعیتى غیرقابل تحمّل. اینها سه سال در این بیابانها زندگى کردند. چقدر گرسنگى کشیدند، چقدر سختى کشیدند، چقدر محنت بردند، خدا مى‏داند. یکى از دوره‏هاى سخت پیامبر، آن‏جا بود. پیامبر اکرم در این دوران، مسؤولیتش فقط مسؤولیت رهبرى به معناى اداره یک جمعیت نبود؛ باید مى‏توانست از کار خودش پیش اینهایى که دچار محنت شده‏اند، دفاع کند.
مى‏دانید وقتى که اوضاع خوب است، کسانى که دور محور یک رهبرى جمع شده‏اند، همه از اوضاع راضیند؛ مى‏گویند خدا پدرش را بیامرزد، ما را به این وضع خوب آورد. وقتى سختى پیدا مى‏شود، همه دچار تردید مى‏شوند، مى‏گویند ایشان ما را آورد؛ ما که نمى‏خواستیم به این وضع دچار شویم!
البته ایمانهاى قوى مى‏ایستند؛ اما بالأخره همه سختیها به دوش پیامبر فشار مى‏آورد. در همین اثنا، وقتى که نهایت شدّت روحى براى پیامبر بود، جناب ابى‏طالب که پشتیبان پیامبر و امید او محسوب مى‏شد، و خدیجه کبرى که او هم بزرگترین کمک روحى براى پیامبر به‏شمار مى‏رفت، در ظرف یک هفته از دنیا رفتند! حادثه خیلى عجیبى است؛ یعنى پیامبر تنهاى تنها شد.
من نمى‏دانم شما هیچ وقت رئیس یک مجموعه کارى بوده‏اید، تا بدانید معناى مسؤولیت یک مجموعه چیست!؟ در چنین شرایطى، انسان واقعاً بیچاره مى‏شود. در این شرایط، نقش فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏علیها را ببینید. آدم تاریخ را که نگاه مى‏کند، این‏گونه موارد را در گوشه کنارها هم باید پیدا کند؛ متأسفانه هیچ فصلى براى این‏طور چیزها باز نکرده‏اند.
فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏علیها مثل یک مادر، مثل یک مشاور، مثل یک پرستار براى پیامبر بوده است. آن‏جا بوده که گفتند فاطمه «امّ ابیها» - مادر پدرش - است. این مربوط به آن وقت است؛ یعنى وقتى که یک دختر شش، هفت ساله این‏گونه بوده است. البته در محیطهاى عربى و در محیطهاى گرم، دختران زودتر رشد جسمى و روحى مى‏کنند؛ مثلاً به اندازه رشد یک دختر ده، دوازده ساله امروز. این، احساس مسؤولیت است. آیا این نمى‏تواند براى یک جوان الگو باشد، که نسبت به مسائل پیرامونى خودش زود احساس مسؤولیت و احساس نشاط کند؟ آن سرمایه عظیم نشاطى را که در وجود اوست، خرج کند، براى این‏که غبار کدورت و غم را از چهره پدرى که مثلاً حدود پنجاه سال از سنش مى‏گذرد و تقریباً پیرمردى شده است، پاک کند. آیا این نمى‏تواند براى یک جوان الگو باشد؟ این خیلى مهمّ است.
نمونه بعد، مسأله همسردارى و شوهردارى است. یک وقت انسان فکر مى‏کند که شوهردارى، یعنى انسان در آشپزخانه غذا را بپزد، اتاق را تر و تمیز و پتو را پهن کند و مثل قدیمیها تشکچه بگذارد که آقا از اداره یا از دکان بیاید! شوهردارى که فقط این نیست. شما ببینید شوهردارى فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏علیها چگونه بود. در طول ده سالى که پیامبر در مدینه حضور داشت، حدود نُه سالش حضرت زهرا و حضرت امیرالمؤمنین علیهماالسّلام با همدیگر زن و شوهر بودند. در این نُه سال، جنگهاى کوچک و بزرگى ذکر کرده‏اند - حدود شصت جنگ اتّفاق افتاده - که در اغلب آنها هم امیرالمؤمنین علیه‏السّلام بوده است. حالا شما ببینید، او خانمى است که در خانه نشسته و شوهرش مرتّب در جبهه است و اگر در جبهه نباشد، جبهه لنگ مى‏ماند - این قدر جبهه وابسته به اوست - از لحاظ زندگى هم وضع روبه‏راهى ندارند؛ همان چیزهایى که شنیده‏ایم: «و یطعمون الطّعام على حبّه مسکیناً و یتیماً و اسیراً انّما نطعمکم لوجه اللَّه»(3)؛ یعنى حقیقتاً زندگى فقیرانه محض داشتند؛ در حالى که دختر رهبرى هم هست، دختر پیامبر هم هست، یک نوع احساس مسؤولیت هم مى‏کند.
ببینید انسان چقدر روحیه قوى مى‏خواهد داشته باشد تا بتواند این شوهر را تجهیز کند؛ دل او را از وسوسه اهل و عیال و گرفتاریهاى زندگى خالى کند؛ به او دلگرمى دهد؛ بچه‏ها را به آن خوبى که او تربیت کرده، تربیت کند. حالا شما بگویید امام حسن و امام حسین علیهما السّلام، امام بودند و طینت امامت داشتند؛ زینب علیهاسلام که امام نبود. فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏علیها او را در همین مدت نُه سال تربیت کرده بود. بعد از پیامبر هم که ایشان مدّت زیادى زنده نماند.
این‏طور خانه‏دارى، این‏طور شوهردارى و این‏طور کدبانویى کرد و این‏طور محور زندگى فامیل ماندگار در تاریخ قرار گرفت. آیا اینها نمى‏تواند براى یک دختر جوان، یک خانم خانه‏دار یا مُشرف به خانه‏دارى الگو باشد؟ اینها خیلى مهم است.
حالا بعد از قضیه وفات پیامبر، آمدنِ به مسجد و آن خطبه عجیب را خواندن، خیلى شگفت‏انگیز است! اصلاً امثال ما که اهل سخنرانى و حرف زدن ارتجالى هستیم، مى‏فهمیم که چقدر این سخنان عظیم است. یک دختر هجده ساله، بیست ساله و حداکثر بیست‏وچهار ساله - که البته سنّ دقیق آن حضرت مسلّم نیست؛ چون تاریخ ولادت آن بزرگوار مسلّم نیست و در آن اختلاف است - آن هم با آن مصیبتها و سختیها به مسجد مى‏آید، در مقابل انبوه جمعیت، با حجاب سخنرانى مى‏کند که آن سخنرانى، کلمه به کلمه‏اش در تاریخ مى‏ماند.
عربها به حافظه خوش معروف بودند. یک نفر مى‏آمد یک قصیده هشتاد بیتى مى‏خواند، بعد از این‏که جلسه تمام مى‏شد، ده نفر مى‏گرفتند آن را مى‏نوشتند. این قصایدى که مانده، غالباً این‏گونه مانده است. اشعار در نوادى - یعنى آن مراکز اجتماعى - خوانده مى‏شد و ضبط مى‏گردید. این خطبه‏ها و این حدیثها، غالباً این‏گونه بود. نشستند، نوشتند و حفظ کردند و این خطبه‏ها تا امروز مانده است. کلماتِ مفت در تاریخ نمى‏ماند؛ هر حرفى نمى‏ماند. این‏قدر حرفها زده شده، آن‏قدر سخنرانى شده، آن‏قدر مطلب گفته شده، آن‏قدر شعر سروده شده؛ اما نمانده است و کسى به آنها اعتنا نمى‏کند. آن چیزى که تاریخ در دل خودش نگه مى‏دارد و بعد از هزاروچهارصد سال هر انسان که مى‏نگرد، احساس خضوع مى‏کند، این یک عظمت را نشان مى‏دهد. به نظر من، این براى یک دخترِ جوان الگوست.
شما راست مى‏گویید؛ تقصیر ما متصدّیان این امور است. البته منظورم امور دولتى نیست؛ منظورم امور معنوى و دینى است که این جوانب را، آن چنان که باید و شاید، درست در مقابل نسل جوان قرار نداده‏ایم؛ اما شما خودتان هم مى‏توانید در این زمینه‏ها کار کنید. همه زندگى ائمّه از این قبیل دارد.
زندگى امام جواد علیه‏السّلام هم الگوست. امام جواد علیه‏السّلام - امامى با آن همه مقامات، با آن همه عظمت - در بیست‏وپنج سالگى از دنیا رفت. این نیست که ما بگوییم؛ تاریخ مى‏گوید؛ تاریخى که غیر شیعه آن را نوشته است. آن بزرگوار، در دوران جوانى و خردسالى و نوجوانى، در چشم مأمون و در چشم همه، عظمتى پیدا کرد. اینها چیزهاى خیلى مهمّى است؛ اینها مى‏تواند براى ما الگو باشد.
البته در زمان خودمان هم الگو داریم. امام الگوست. این جوانان بسیجى ما الگو هستند؛ هم کسانى که شهید شدند، و هم کسانى که امروز زنده‏اند. البته طبیعت انسان این‏گونه است که درباره کسانى که رفته‏اند و شهید شده‏اند، راحت‏تر مى‏شود حرف زد. ببینید چه الگوهایى مى‏شود پیدا کرد! ما در جنگ کسانى را دیدیم که از شهر یا از روستاى خودشان بیرون آمده بودند؛ در حالى که یک آدم کاملاً معمولى به نظر مى‏رسیدند. اشاره کردم که آن رژیم نمى‏توانست استعدادها را رشد دهد، یا به بروز بیاورد. اینها در آن رژیم یک آدم معمولى بودند؛ اما در این نظام، به میدان جنگ - که میدان کار بود - آمدند؛ ناگهان استعدادشان بروز کرد و یک سردار بزرگ شدند، بعد هم به شهادت رسیدند. از این قبیل زیاد داریم.
چند سال پیش، شرح حال اینها را در جزوه‏هایى به نام «فرمانده من» مى‏نوشتند؛ خاطرات جوانان از فرماندهانشان در جبهه بود. نمى‏دانم اینها ادامه پیدا کرد یا نه؟ یک داستان کوتاه، یا یک خاطره کوچک را نقل کرده‏اند، آن خاطره عظمت این شخصیت را به انسان نشان مى‏دهد. اینها مى‏توانند الگو باشند. البته در شخصیتهاى علمى خودمان، در شخصیتهاى ورزشى خودمان، در شخصیتهاى ادبى خودمان، در شخصیتهاى هنرى خودمان، مى‏شود الگوهایى پیدا کرد؛ شخصیّتهایى که انصافاً برجستگیهایى دارند.
البته انسان هم الگو را با معیارهاى خودش انتخاب مى‏کند. من خواهش مى‏کنم هر الگویى که خواستید انتخاب کنید، معیار «تقوا» را که توضیح دادم، حتماً در نظر داشته باشید. تقوا چیزى نیست که بشود از آن گذشت. براى زندگى دنیوى هم تقوا لازم است؛ براى زندگى اُخروى هم تقوا لازم است

بخشی از سخنرانی رهبری در جمع جوانان به مناسبت هفته جوان         -    08/02/1377

*** مارابانظرات خوددرنشرمعارف اهلبیت(ع)یاری دهید***  

نوشته شده توسط شیعه مولا علی (ع)اگر خداتوفیق دهد در دوشنبه 90/9/14 ساعت 3:18 عصر موضوع | ***استفاده از مطالب باذکرمنبع وفرستادن صلوان باعجل فرجهم مانعی ندارد*** .التماس دعا***لینک ثابت